Warunki dla eksportu w e-commerce do Singapuru, Malezji, Tajlandii i Wietnamu

Łukasz Sarek

Wybuch pandemii znacznie przyspieszył rozwój sprzedaży w kanale e-commerce w Azji Południowo-Wschodniej. W 2020 r. liczba osób dokonujących zakupów online Singapurze, Malezji, Tajlandii, Malezji, Indonezji i Filipinach wzrosła łącznie o 40 mln. Do końca 2021 ma się zwiększyć o kolejne 30 mln. Wartość całego rynku e-commerce w tych państwach szacowana jest na 132 mld usd. Czynnikami ułatwiającymi dalszy wzrost sprzedaży internetowej jak również eksport w e-commerce do ASEAN są m.in. rozwój telekomunikacji, infrastruktury transportowej, sieci logistycznej i uproszczenie procedur celnych.

Porównanie rozwoju e-commerce w państwach ASEAN

W ostatnich miesiącach opublikowanych zostało kilka raportów dotyczących rozwoju cyfrowych gospodarek w państwach ASEAN. Szczególnie przydatne to: ASEAN Digital Integration Index (ADII) oraz „Southeast Asia, the home for digital transformation”. Pierwszy z raportów został opracowany przez ASEAN Coordinating Committee on Electronic Commerce (ACCEC). Jest on przydatny dla oceny poziomu cyfryzacji społeczeństwa, gospodarki i administracji publicznej oraz infrastruktury logistycznej. Drugi raport został opracowany przez Facebook oraz Bain. Zawiera dane oraz prognozy dotyczące wielkości rynku, wzrostu, branż i produktów oraz trendów technologicznych i preferencji konsumentów.

W raporcie prezentującym ADII ewaluacji poddanych jest sześć obszarów. Obejmują one wymianę handlową i logistykę, cyberbezpieczeństwo, płatności elektroniczne, rozwój umiejętności cyfrowych i talentów, innowacje i przedsiębiorczość, gotowość infrastrukturalną i instytucjonalną. Biorąc pod uwagę dobór wskaźników jakie zostały wykorzystane w poszczególnych obszarach kluczowe dla polskiego eksportu do Azji Południowo-Wschodniej są trzy z nich.

1. Stopień cyfryzacji wymiany handlowej i procesów logistycznych
3. Powszechność stosowania i stan otoczenie prawnego dla płatności elektronicznych
6. Stan gotowości cyfrowej pod względem instytucjonalnym i infrastrukturalnym.

W tabeli poniżej państwa uszeregowane zostały pod względem średniej wartości wybranych wskaźników.

Ze względu na to, że znaczenie każdego z tych obszarów dla eksportu do Azji nie jest takie samo obliczyliśmy wskaźnik z nadaniem każdemu obszarowi innej wagi. Waga dla obszaru 1 – 0,4; dla obszaru 3 – 0,4; dla obszaru 6 – 0,2. Różnica między wskaźnikiem ważonym a nie ważonym jest niewielka a uszeregowanie państw pozostaje bez zmian.

Najbardziej atrakcyjne rynki dla polskiego eksportu do ASEAN

Z punktu widzenia zarówno wielkości rynku, rozwoju handlu online oraz środowiska otoczenia infrastrukturalnego, logistycznego technologicznego i administracyjnego atrakcyjnymi kierunkami dla polskiego eksportu pod kątem sprzedaży w kanale e-commerce są Singapur, Malezja, Tajlandia oraz Wietnam. Te rynki są krótko zaprezentowane w dalszej części artykułu. Należy jednak mieć na uwadze, że są to rynki odległe. Konsumenci i sprzedawcy funkcjonują na nich w sposób znacząco odmienny niż ich europejscy odpowiednicy. Sprawia to, że eksport i wprowadzenie produktów jest dla polskiego eksportera dużo trudniejsze. Pod wieloma względami są to też rynki nieco bardziej wymagające niż rozwinięte rynki Azji Wschodniej. Wartości wskaźników dla Chin, Japonii i Korei zaprezentowano poniżej w tabeli.

Dystans między Malezją i Tajlandią a takimi państwami jak Japonia, Korea Południowa jest już jednak niewielki. Singapur jest lepiej oceniany od wschodnioazjatyckich potęg gospodarczych. Trzy czołowe państwa W ASEAN uzyskały również wyższy wskaźnik łączny niż Chiny, jedynie Wietnam wypada nieco gorzej. Chiny dysponują jednak kompleksowym systemem regulującym eksport w e-commerce transgranicznym, którego ogólny mechanizm działania, modele logistyczno-płatnicze oraz zmiany w funkcjonowaniu systemu wprowadzone w 2019 opisywaliśmy we wcześniejszych analizach.

Dla wyboru rynku eksportowego istotny jest również jego potencjał. Na diagramach poniżej zaprezentowano liczbę osób kupujących online oraz wielkość sprzedaży w kanale e-commerce na największych rynkach ASEAN.

Indonezja jest obecnie państwem z największym rynkiem e-commerce w ASEAN, zarówno pod względem wartości jak i liczby kupujących. Ze względu na swoje znaczenie i potencjał ale również nieco utrudniony dostęp zostanie ona zaprezentowana w odrębnej analizie. Brunei jest małym rynkiem i można do niego dotrzeć przez inne państwa. Kambodża, Laos i Mjanma (Birma) mają wciąż marginalne znaczenie dla polskiego eksportu. Mają również słabiej rozwinięty internetowy handel detaliczny. Pomimo perspektyw wzrostu wartości sprzedaży mniej atrakcyjnym ze względu na na wciąż niewielki obecny eksport i znikomą rozpoznawalność polskich produktów wydaje się być rynek filipiński.

Singapur – lider ASEAN w e-commerce

Singapur jest zdecydowanym liderem w regionie pod względem stopnia rozwoju gospodarki cyfrowej. Powszechny dostęp do internetu, w tym na urządzeniach mobilnych, liczna rzesza kupujących online, rozwinięta infrastruktura i wysokiej jakości procesy logistycznej to czynniki zachęcające do eksportu do Singapuru.

Facebook i Bain podają, że w 2020 r. udział kupujących przez internet w grupie osób powyżej 15 roku życia wyniósł 76 proc. Do końca 2021 ma wzrosnąć o kolejne 3 pkt proc. 53 proc. kupujących online deklaruje ten kanał jako główną formę zakupów. Wartość sprzedaży detalicznej towarów w kanale rynku e-commerce na koniec 2021 r. jest szacowana na ok. 8 mld usd. Według danych Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) wskaźnik umów telefonicznych z transferem danych wynosi obecnie 144/100 mieszkańców. Dostęp do internetu ma 76 proc. mieszkańców w przedziale wiekowym 16-74 [1]. Według danych z bazy Findex ponad 90 proc. populacji pow. 15 r. życia korzystało w 2017 r. z płatności cyfrowych (w różnych formach, niekoniecznie przez internet. Dla opłacenia rachunków lub dokonania zakupu w kanale e-commerce 56,6 proc. korzystało z internetu. Blisko połowa korzystała z bankowości online.

Sprawność procedur dla importu do Singapuru oceniona jest wysoko. Szeroko stosowane są kopie dokumentów w procedurach celnych. Zastosowanie międzynarodowych standardów oraz cyfrowych certyfikatów również ułatwia eksport do Singapuru. Niekorzystnym zjawiskiem jest natomiast zwiększenie w ostatnich latach liczby wymaganych w imporcie dokumentów. Jest jednak nieco rekompensowane dość szybkim ich procesowaniem. Singapur zdecydowanie góruje nad pozostałymi państwami regionu pod względem infrastruktury transportowej oraz jakości logistyki. Ogólny wskaźnik sprawności logistycznej osiągnął wartość 4, co w globalnym rankingu sprawności logistycznej (LPI) dało Singapurowi siódme miejsce na świecie.

Szybki rozwój e-commerce w Malezji

Jeszcze kilka lat temu Malezji pozostawała w tyle za liderem regionu. W ostatnich latach szybko zaczęła zmniejszać dystans, szczególnie pod względem udziału kupujących online, gdzie wysunęła się na pierwsze miejsce. W połączeniu z szerokim dostępem do internetu i działaniami władz wspierającymi e-commerce (np. w strefach wolnego handlu) daje to dość optymistyczny obraz transgranicznej sprzedaży w e-commerce do Malezji. W logistyce, infrastrukturze i dogodności procedur importowych nastąpiła poprawa i eksport do Malezji został ułatwiony, jednak w tym obszarze, szczególnie pod względem procedur wciąż ustępuje zarówno Singapurowi i Tajlandii.

Według Bain i Facebook w 2020 r. 22 mln osób czyli 86 proc. populacji 15+ dokonywało zakupów online. Do końca 2021 ich udział wzrośnie o kolejne 2 pkt. proc., a 46 proc. kupujących online deklaruje ten kanał jako główną formę zakupów. Wartość sprzedaży detalicznej towarów w kanale rynku e-commerce jest szacowana na ok. 15 mld usd. Z danych ITU wynika, że blisko 90 proc. populacji ma dostęp do internetu, liczba umów telefonicznych z transferem danych wyniosła prawie 120/100. Według bazy Findex z 2017 r. ponad 70 proc. osób powyżej 15 roku życia wykonało lub otrzymało płatność elektroniczną, a prawie 39 proc. korzystało z płatności online. Sytuacja pandemiczna wymusiła przyspieszenie procesów cyfryzacji metod płatności więc wartości tych wskaźników są obecnie jeszcze wyższe.

Malezja zajmuje 41 miejsce w rankingu LPI. Dość dobrze wypada ocena jakości usług logistycznych. Dużo gorzej natomiast jest z procesem śledzenia przesyłek i terminowością. Pod względem stanu infrastruktury logistycznej Malezja zajmuje 40 miejsce na świecie. Znacznym ułatwieniem w handlu elektronicznego jest również szerokie stosowanie międzynarodowych standardów i cyfrowych certyfikatów. Niestety akceptacja kopii dokumentów wciąż jest niewystarczająca, podobnie jak brak powszechnego systemu elektronicznych odpraw celnych i zwolnienia towarów, zwiększyła się również liczba dokumentów, co wpływa niekorzystnie na czas obsługi procedur importowych.

Solidny, rosnący rynek e-commerce w Tajlandii

Tajlandia od lat jest czołowym rynkiem e-commerce w ASEAN. Szeroka baza osób dokonujących zakupów online, stosunkowo powszechny na tle regionu dostęp do internetu w połączeniu z dość wysokim poziomem sprawności logistycznej, uproszczonymi i stosunkowo sprawnymi procedurami importowymi sprawiają, że eksport do Tajlandii jest łatwiejszy i atrakcyjniejszy niż do wielu innych państw Azji Południowo-Wschodniej.

Facebook i Baine podają że w 2020 r. w Tajlandii było już 41 mln klientów korzystających z zakupów internetowych, a ich udział w populacji pow. 15 r. życia w 2020 r. wyniósł 69 proc.. Do końca 2021 jest prognozowany na 73 proc. W tej grupie 38 proc. deklaruje ten kanał jako główną formę zakupów. Wartość sprzedaży detalicznej towarów w kanale rynku e-commerce jest szacowana na ok. 22 mld usd. Według danych ITU wskaźnik umów telefonicznych z transferem danych wynosi 90/100 mieszkańców, dostęp do internetu ma blisko 78 proc. populacji. Według bazy Findex Ponad 62 proc. osób powyżej 15 r. życia w 2017 r. dokonywało lub otrzymywało płatności elektroniczne, ale tylko niespełna 20 proc. korzystało w tym samym czasie r. z bankowości lub zakupów online.

Tajlandia oferuje dość sprawny system obsługi procedur importowych z szerokim zastosowaniem międzynarodowych standardów w procedurach celnych i certyfikatów cyfrowych, stosunkowo niewielką ilość dokumentów importowych, akceptacją kopii w procedurach oraz stosunkową prostotą dokumentów i procedur. Jest również częściowa możliwość odpraw importowych w formie elektronicznej i zautomatyzowany proces zwolnienia towarów. W obszarze cyfryzacji procesów logistycznych i wymiany handlowej Tajlandia została najwyżej oceniona w raporcie ADII nieznacznie wyprzedzając zdecydowanego lidera całego rankingu – Singapur. W rankingu ILP Tajlandia zajmuje 32 miejsce. Wskaźnik infrastruktury transportowej ma wartość 3,14 (41 pozycja). Jakość logistyki została oceniona na 3,41 (32 pozycja).

Wietnam – perspektywiczny rynek e-commerce

Pod względem zaplecza logistycznego, dogodności niektórych elementów procedur importowych i wartości zakupów w kanale e-commerce Wietnam ma jeszcze trochę do nadrobienia do czołówki ASEAN, ale nie odstaje już znacząco od Tajlandii czy Malezji. Jest to rynek bardzo perspektywiczny, względu na już stosunkowo dużą bazę kupujących online i ogromny potencjał dla dalszego wzrostu. Pandemia miała istotny wpływ na szybkość przechodzenia przez Wietnamczyków na zakupy online, co zachęca do podjęcia eksportu do Wietnamu pod kątem sprzedaży w kanale e-commerce.

W 2020 r. 68 proc (49 mln). Wietnamczyków powyżej 15 r. życia korzystało z zakupów online. Do końca 2021 r. ich udział ma wzrosnąć do 71 proc. , a 49 proc. kupujących online deklaruje ten kanał jako główną formę zakupów (Facebook i Bain). Wartość sprzedaży detalicznej towarów w kanale rynku e-commerce jest szacowana na ok. 12 mld usd, co jest stosunkowo niską wartością biorąc pod uwagę populację. Prognozowany jest jednak bardzo dynamiczny wzrost wartości detalicznego rynku e-commerce do wartości 56 mld usd w 2026. Według danych Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) wskaźnik umów telefonicznych z transferem danych wynosi 80/100 mieszkańców, a dostęp do internetu ma ponad 70 proc.

Obsługa procedur importowych w Wietnamie jest ogólnie na przeciętnym poziomie. Dla wskaźników ujętych w raporcie w obszarze cyfryzacji procesów logistycznych i wymiany handlowej Wietnam uzyskał bardzo dobry wynik 78,5. Jednak uwzględniając inne wskaźniki które również odnoszą się do tego obszaru sytuacja jest nieco mniej optymistyczna. Po stronie pozytywów można wymienić szerokie zastosowanie międzynarodowych standardów. Korzystny jest również wysoki poziom akceptacji kopii dokumentów w procedurach celnych oraz znacznie zredukowana w ostatnich latach liczba dokumentów. Elementy te skutkują stosunkowo krótkim czasem realizacji procedur importowych. Szeroko zastosowane są cyfrowe certyfikaty. Słabością systemu jest natomiast częściowa tylko możliwość odpraw importowych w formie elektronicznej. Brak jednocześnie zautomatyzowanego procesu zwalniania towarów. Pod względem infrastruktury transportowej Wietnam z wartością odpowiednika wskaźnika 3,01 zajmuje 47 miejsce na świecie w rankingu LPI. Pod względem jakości logistyki lokuje się na 33 pozycji (wartość wskaźnika 3,4).

[1] W 2020 r. miała miejsce zmiana w sposobie podawania danych. W 2019 r. i w poprzednim podawane były dane dla populacji 7+ i dla tego przedziału wskaźnik wynosił niemal 90 proc.